Τα Χασικλίδικα (Τα απαγορευμένα ρεμπέτικα του τεκέ & της μαστούρας μέσα ...

.

Ακόμα και σήμερα, το ρεμπέτικο, αποτελεί το είδος της μουσικής που πολεμήθηκε και κυνηγήθηκε όσο κανένα άλλο στην Ελλάδα. Ειδικά την εποχή του μεσοπολέμου που «έβαλε» τα ναρκωτικά και ιδιαίτερα το χασίς και την πρέζα μέσα στα σπίτια των μικροαστών με όχημα τους στίχους του… Στην αρχή έμενε κρυμμένο. Ελάχιστοι το γνώριζαν. Σπίτια του ήταν κάποια μικροί, σκοτεινοί και αποπνικτικοί από την μυρωδιά του χασισιού χώροι σε διάφορα ανήλιαγα στενά, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα των οργάνων της τάξης. Χώροι που έμειναν γνωστοί στην ιστορία ως τεκέδες ή καβάτζες. Οι χώροι αυτοί, ειδικά στα πρώτα βήματα του ρεμπέτικου, μπορεί να ήταν ακόμα και σπηλιές! Όσο πιο πολύ, αυτό το ανυπότακτο είδος μουσικής, γοητευόταν από τα ναρκωτικά τόσο πιο πολύ έμενε κρυμμένο και τόσο περισσότερο το κυνηγούσε η εξουσία. Αυτό που είναι γνωστό για την ιστορία του ρεμπέτικου και δεν επιδέχεται της παραμικρής αμφιβολίας είναι πως η μουσική αυτή γιγαντώθηκε στις κακόφημες γειτονιές του Πειραιά και άξιος πρεσβευτής της ήταν ο σπουδαίος Μάρκος Βαμβακάρης. «Πήγα με λαχτάρα να φουμάρω μόνος μου. Τότες το χασίσι ήταν πολύ δυνατό, τούρκικο από την Προύσα. Μόλις πήρα τον αργιλέ στα χέρια μου να φουμάρω, τράβηξα δυνατά με το καλάμι. Ένιωσα μια φοβερή ζαλάδα, κοπήκανε όλες μου οι αισθήσεις κι έπεσα χάμω και συλλογιζόμουνα πώς ν’ ανέβω τώρα το γκρεμό να φύγω; Αρχίνησα με τα τέσσερα να προχωρώ στο έρημο βουνό, ώσπου έφτασα ως πίσω από το νεκροταφείο, την Ανάσταση, περίπου ένα μίλι δρόμο. Εβρέθηκα πάλι σε μια γούβα στην οποία να είναι και κει χασικλήδες να φουμέρνουνε. Ήταν οι πρόσφυγες των Ταμπουριών και δεν ερχόντουσαν μαζί στη σπηλιά όπου πηγαίναμε οι Πειραιώτες. Είχαν δικό τους νταραβέρι…», γράφει στην αυτοβιογραφία του ο σπουδαίος ρεμπέτης, περιγράφοντας μια εμπειρία του στη σπηλιά του Κουλού, ένα απόκρημνο μέρος στην ακτή της Δραπετσώνας. Τις δεκαετίες του 1920 και του 1930, αυτές οι εικόνες ήταν η καθημερινότητα στη ζωή των ρεμπέτηδων. Και όπως ήταν φυσικό οι εικόνες αυτές έκαναν έντονη την παρουσία τους και στα τραγούδια τους. Εκείνη ήταν η εποχή που τα «χασικλίδικα» έζησαν μια τεράστια άνθηση. Τόσο μεγάλη που «τρύπωσαν» ακόμα και στα σπίτια των αστών. Αυτών που δεν είχαν καμία σχέση με τα ναρκωτικά αλλά λίγο η περιέργεια, λίγο η γοητεία της παρανομίας έκαναν το περιθωριακό ρεμπέτικο να πουλάει χιλιάδες δίσκους ακόμα και σε ανθρώπους που δεν είχαν τότε την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν… γραμμόφωνο! Εκείνη την εποχή βγήκαν μερικά από τα σπουδαιότερα ρεμπέτικα τραγούδια που γράφτηκαν ποτέ. Υπεύθυνοι γι’ αυτό, εκτός από τον Βαμβακάρη, ήταν ο Γιώργος Μπάτης, ο Γιάννης Εϊτζιρίδης (περισσότερο γνωστός ως Γιοβάν Τσαούς), ο Ανέστος Δελιάς, ο Μιχάλης Γενίτσαρης, ο Βαγγέλης Παπάζογλου και ο Στράτος Παγιουμτζής. Τον Αύγουστου του 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς εγκαθιδρύει τη δικτατορία του και ένα από τα πρώτα μέτρα που επιβάλει είναι η λογοκρισία σε πρώτη φάση και η πλήρης απαγόρευση στη συνέχεια των «χασικλίδικων». Η «Επιτροπή προληπτικής λογοκρισίας» απαγόρεψε τα λεγόμενα «μπεμόλια», τα ημιτόνια, δηλαδή τις διέσεις και τις υφέσεις, τους αμανέδες και, τέλος πάντων, οτιδήποτε μπορούσε να θυμίζει Ανατολή. Οι συνθέτες κλήθηκαν να «συμμορφωθούν προς τας υποδείξεις». Κάποιοι όπως ο Δελιάς, ο Μπάτης, ο Βαγγέλης Παπάζογλου, ο Γιοβάν Τσαούς προτίμησαν να σιγήσουν. Κάποιοι άλλοι, με πόνο ψυχής, προτιμούσαν να γράφουν πλέον άλλου είδους τραγούδια. Η λογοκρισία και η απαγόρευση, ωστόσο, ήταν το λιγότερο. Όσοι συλλαμβάνονταν κατά τη διάρκεια εφόδων της αστυνομίας μέσα σε τεκέδες και καβάτζες έτρωγαν ανελέητο ξύλο και διαπομπεύονταν δημόσια. Αλλά και πάλι… Αυτοί ήταν τυχεροί. Κάποιοι άλλοι, στέλνονταν ακόμα και στην εξορία! Ο Μιχάλης Γενίτσαρης έγραψε το τραγούδι «Με πιάσαν επί Μεταξά», το οποίο είναι… αυτοβιογραφικό δεδομένου πως έκανε εξορία στην Ίο μαζί με τον Ανέστη Δελιά. Και οι δυό τους ως «δημόσιοι επικίνδυνοι». Χασισοπότης ο Γενίτσαρης, πρεζάκιας ο Δελιάς. Την περίοδο του πολέμου και της κατοχής, και έχοντας ήδη δεχθεί ισχυρό πλήγμα από τις διώξεις του Μεταξικού καθεστώτος, όπως είναι φυσικό, τα «χασικλίδικα» αλλά και γενικότερα η ρεμπέτικη μουσική γνώρισαν μια πρωτοφανή πτώση στη δημοτικότητά τους. Σχεδόν εξαφανίστηκαν. Πεθαίνει, ωστόσο, ότι ξεχνιέται και η αλήθεια είναι πως τα χασικλίδικα ρεμπέτικα ουδέποτε ξεχάστηκαν. Ακόμα και σήμερα τραγουδιούνται και οι δημιουργοί τους υμνούνται ως σπουδαίοι καλλιτέχνες. Είναι αυτά τα τραγούδια που θα τα ακούσει κανείς να «ανάβουν» το κέφι & το μεράκι ακόμη και στις παρέες νέων ανθρώπων. Και είναι η απόδειξη πως καμία λογοκρισία δεν μπορεί -στο τέλος- να επικρατήσει ακόμα κι αν προσωρινά φαίνεται πως τα καταφέρνει…